Fitokannabinoidy i terpenoidy – główne składniki czynne medycznej marihuany

W roślinie konopi powstaje ponad 700 składników chemicznych. Największym zainteresowaniem badaczy cieszy się licząca ponad 80 cząsteczek grupa kannabinoidów, których chemiczne struktury są zwane terpenofenolami. Kannabinoidy to cząsteczki wchodzące w reakcje z receptorami kannabinoidowymi. Czyli ze sprzężonymi z białkami receptorami występującymi w organizmach roślin i zwierząt.

Nasz organizm wytwarza własne kannabinoidy zwane endokannabinoidami. Natomiast kannabinoidy wytwarzane przez rośliny konopi pod postacią kwasów karboksylowych, takich jak THCA czy CBDA, nazywamy fitokannabinoidami. Po silnym podgrzaniu lub stopniowym nagrzewaniu do temperatury pokojowej kwasy kannabinoidowe są przekształcane w swoją neutralną pod względem chemicznym, bardziej popularną formę THC, CBD itp. To właśnie neutralna forma – THC – odpowiada za działanie psychoaktywne. Śmiertelna dawka kannabinoidów jest bardzo wysoka. Dlatego ich stosowanie nie łączy z żadnym znanym, wynikającym z nieodpowiedniego dozowania, przypadkiem zgonu.

Do niedawna mianem fitokannobinoidów określało się wyłącznie kannabinoidy produkowane przez rośliny konopi. Ale badacze odkryli, że także inne rośliny (takie jak porosty, a nawet czarny pieprz) mogą wchodzić w reakcję z receptorami kannabinoidowymi. W związku z tym definicja została rozszerzona i dziś zawiera wszelkie związki wyprodukowane przez rośliny i reagujące w kontakcie z receptorami kannabinoidowymi.

Przez większość XX wieku uważano, że nieliczne kannabinoidy to jedyne aktywne farmakologicznie składniki marihuany. W ciągu ostatniej dekady naukowcy zaczęli jednak intensywnie zastanawiać się nad jednym pytaniem. Dlaczego stosowanie różnych odmian konopi prowadzi do różnych efektów leczniczych i psychicznych? Jedną z odpowiedzi może być teza, w myśl której wynika to z synergii między kannabinoidami a innymi składnikami oleju konopnego zwanymi terpenoidami lub terpenami. Dziś uznaje się, że zarówno kannabinoidy, jak i terpeny odpowiadają za różnice między medycznymi i psychoaktywnymi efektami poszczególnych odmian konopi.

Kannabinoidy

Konopie wytwarzają ponad 100 różnych kannabinoidów. Wśród nich zaledwie kilka rodzajów wytwarzanych jest w znacznych ilościach. Ze względu na strukturę można podzielić je na dziesięć typów, z których cztery główne to:

  • THC (tetrahydrokannbinol)
  • CBD (kannabidiol)
  • CBG (kannabigerol)
  • CBC (kannabichromen)

Piąty typ, CBN (kannabinol), nie jest produkowany bezpo średnio przez roślinę i powstaje w wyniku utleniania THC.

THC

Kwas delta-9-THC-2-karboksylowy, czyli THCA to najbardziej powszechny fitokannabinoid produkowany przez rośliny konopi. Niektóre jej odmiany mogą wyprodukować do 25% THC suchej masy roślinnej, co stanowi niezwykły wynik produkcji wtórnego metabolitu na skalę całego roślinnego świata. Produkcja THC wewnątrz rośliny jest kontrolowana przez niewielką grupę genów, które są dominujące w większości narkotycznych form konopi. THC powstaje w wyniku zachodzących w roślinie reakcji enzymatycznych, których prekursorem jest CBG.

Chociaż THC to główny psychoaktywny składnik marihuany, to w swojej naturalnej, surowej kwasowej formie nie wykazuje żadnego psychoaktywnego działania. Dopiero podczas podgrzewania przy paleniu, odparowywaniu czy gotowaniu THCA jest przekształcane (przez pozbawienie grupy karboksylowej) w THC. Wtedy staje się substancją wysoce psychoaktywną. THC wykazuje ponadto silne działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe i neuroprotekcyjne. Obniż a ciśnienie wewnątrzgałkowe, redukuje spastyczność i napięcie mięśniowe.

THC wchodzi w reakcję zarówno z receptorami kannabinoidowymi typu 1 (CB1), jak i typu 2 (CB2). Pomimo, że THC nie jest toksyczny, niektórzy lekarze określający nieprzyjemne efekty jego przedawkowania sięgają po termin „psychotoksyczność”. U mało doświadczonych użytkowników THC może wywołać uczucie niepokoju lub silnego uspokojenia oraz przyspieszać pracę serca. Ale niektóre z wymienionych działań niepożądanych ustępują w dalszej części terapii. Zażywanie wysokich dawek THC przez długi czas łączy się z ujemną regulacją receptorów i wykształceniem tolerancji na jego działanie.

CBD

Kwas kannabidiolowy lub inaczej CBDA to najbardziej powszechny, produkowany przez włókniste konopie (hemp) fitokannabinoid. Drugi co do popularności fitokannabinoid obecny w niektórych odmianach, przeznaczonych do produkcji narkotyków. Podobnie jak w przypadku THC, CBDA można przekształcić w CBD, poddając go przez określony czas działaniu wysokiej temperatury. Wstępne badania wskazują jednak, że odpowiednio wysokie stężenie CBD w osoczu krwi osiąga się dzięki podawaniu CBDA, a nie pozbawionego grupy karboksylowej CBD. Te rezultaty przeczą naszej dotychczasowej wiedzy na temat sposobu działania kannabinoidów. Dlatego potrzebne są kolejne badania, które mogłyby je potwierdzić.

Podobnie jak THC, CBD jest produkowany z CBD (kannabigerolu). Wykorzystuje jednak inny zestaw genów i inną reakcję enzymatyczną. Jeszcze do niedawna odmiany konopi charakteryzujące się wysokim stężeniem CBD nie były dostępne w amerykańskich punktach sprzedaży. Grupy nacisku, takie jak Project CBD, sprawiły jednak, że powróciły na półki sklepów w Kalifornii i Kolorado. Jedną z odmian, które znów znalazły się na kalifornijskim rynku, jest hiszpańska Cannatonic, która charakteryzuje się stosunkiem CBDA do THCA 20:1. Maksymalne stężenie CBDA w suchej masie kształtuje się w jej przypadku na poziomie niemalże 17%. Rosnąca popularność odmian bogatych w CBD powinna przyczynić się do zwiększenia ich dostępności w środowisku użytkowników medycznej marihuany. Chociaż nie jest to klasyczny psychoaktywny związek, pacjenci korzystający z odmian bogatych w CBD odczuwają ich łagodny wpływ na psychikę. Działanie to jest jednak w ich odczuciu zupełnie inne niż to związane z kuracją odmianami, w których dominuje THC.

W preparatach medycznych na bazie konopi, które łączą w sobie THC i CBD (takich jak na przykład Sativex), CBD eliminuje niektóre z charakterystycznych dla tetrahydrokannabinolu nieprzyjemnych skutków ubocznych. Modyfikuje jego psychoaktywność i redukuje wywoływane przez niego uspokojenie, stany lękowe, czy przyspieszone bicie serca.