Leki na bazie konopi z powodzeniem wykorzystuje się w leczeniu nudności i wymiotów spowodowanych chemioterapią antynowotworową.

Środki te wykazują również działanie podobne do dostępnych na receptę leków opioidowych, których celem jest zwalczanie związanego z rakiem bólu.

Produkty na bazie marihuany mogą:

pobudzać apetyt,
ułatwiać zasypianie,
zmniejszać lęk i uczucie depresji,
podnosić na duchu pacjentów onkologicznych, poprawiając jednocześnie jakość ich życia.

Niestety, często możemy spotkać się z niepotwierdzonymi tezami głoszącymi, że marihuana może nie tylko uśmierzać ból, lecz także skutecznie leczyć raka.

Tego rodzaju przesadne obietnice czy też zwyczajne oszukiwanie pacjentów należy niestety uznać za część dzisiejszego świata medycznej marihuany.

Historia stosowania

W latach pięćdziesiątych XX wieku w londyńskim Royal Brompton Hospital pacjentom zmagającym się z silnym bólem nowotworowym podawano tzw. „koktajl Brompton”.

Była to mieszanka:

morfiny,
kokainy,
chloroformu,
marihuany,
syropu wiśniowego.

Koktajl ten był popularny przez 70 lat, do momentu, gdy zastąpiono go opioidami nowej generacji.

Nalewka na bazie konopi występowała w brytyjskim Kodeksie Farmaceutycznym jako lek na receptę do 1971 roku.

Marihuana w leczeniu skutków ubocznych chemioterapii

Wykorzystywanie marihuany do łagodzenia skutków ubocznych chemioterapii rozpoczęło się w latach siedemdziesiątych.
Prawdziwy wzrost popularności tej terapii zanotowano jednak dopiero w ostatniej dekadzie XX wieku.
W USA stosowanie marihuany przez pacjentów przechodzących chemioterapię było jedną z przyczyn jej legalizacji w wielu stanach.

Czy marihuana hamuje rozwój raka?

Badania komórek nowotworowych oraz testy na zwierzętach wykazały, że kannabinoidy mogą hamować wzrost guzów poprzez różne mechanizmy.

Nie ma jednak wystarczających dowodów na ich skuteczność u ludzi, ponieważ nie przeprowadzono jeszcze dostatecznej liczby badań klinicznych.

Mechanizmy, przez które kannabinoidy mogą działać przeciwnowotworowo, obejmują:

tłumienie sygnałów wysyłanych przez komórki rakowe,
hamowanie wzrostu naczyń krwionośnych,
ograniczenie migracji komórek nowotworowych,
stymulację programowanej śmierci komórek nowotworowych (apoptozy).

Czy marihuana może być lekiem na raka?

Choć często słyszymy o dowodach na bezpośrednie przeciwnowotworowe działanie marihuany, nie dysponujemy jeszcze wystarczającą liczbą badań, które by to potwierdziły.

Należy pamiętać, że różne nowotwory reagują inaczej na kannabinoidy.

Możliwe jest więc, że marihuana może hamować rozwój jednego rodzaju raka, ale jednocześnie pobudzać inny.

Kolejnym istotnym wnioskiem z badań nad komórkami nowotworowymi jest różnica w reakcjach na określone dawki marihuany.

Wysokie dawki kannabinoidów takich jak THC mogą hamować lub całkowicie powstrzymywać rozwój niektórych nowotworów, natomiast niskie – sprzyjać ich rozwojowi i rozprzestrzenianiu.
Posiadane przez nas epidemiologiczne dowody potwierdzają, że stosowanie marihuany w nieznacznym stopniu może chronić nas przed niektórymi rodzajami raka, w tym przed rakiem głowy, szyi czy płuc.
Jednocześnie dysponujemy danymi sugerującymi, iż stosujący marihuanę częściej chorują na nowotwory prostaty, szyjki macicy czy mózgu, choć nie ma na to twardych dowodów.

Charakterystyka

Słowem „nowotwór” można określić ponad 100 chorób spowodowanych nieprawidłowym podziałem komórek i niekontrolowanym atakowaniem przez nie komórek innego typu. Rak to nie jedno, konkretne schorzenie, dlatego jego różne formy wymagają różnorodnej terapii.
Nasza wiedza na temat nowotworów jest coraz większa, ale zbadanie leżących u ich podstaw molekularnych i genetycznych mechanizmów oraz opracowanie na podstawie wyników skutecznego lekarstwa to nieprawdopodobnie trudne zadanie.

Skuteczność

Nudności i wymioty. Chemioterapia, a w szczególności chemioterapia z użyciem środków, takich jak cis-platyna, wywołuje silne nudności i wymioty. Podobnie jak konwencjonalne środki przeciwwymiotne, leki na bazie marihuany wykazują dużą skuteczność w łagodzeniu tych symptomów.
Co więcej, psychoaktywność medycznej marihuany zdaje się wzmagać jej zwalczające nudności działanie. Wielu młodych, chorujących na raka pacjentów wierzy w jej lepszą skuteczność, argumentując to faktem, iż jest ona lekiem roślinnym.
Na fali popularności stosowania marihuany w leczeniu nudności i wymiotów, w 2003 roku pojawił się na rynku nowy przeciwwymiotny lek o nazwie Emend reprezentujący nową klasę tego rodzaju środków.

Niektórym pacjentom pomaga on bardziej niż medyczna marihuana, inni stosują go, uzupełniając jej działanie.

Pobudzenie apetytu. Nasz apetyt reguluje układ endokannabinoidowy. To między innymi dlatego tradycyjne leki przeciwwymiotne zapobiegają mdłościom, ale – w przeciwieństwie do marihuany – nie pobudzają jednocześnie apetytu.
Warto zaznaczyć, że pobudzenie apetytu to klinicznie uznany efekt marihuany, co zostało potwierdzone przez amerykańską Agencję Żywności i Leków dla działania medycznej marihuany.

W 1992 roku zatwierdzono dronabinol (Marinol), syntetyczną formę THC w oleju sezamowym, jako środek stymulujący apetyt u cierpiących na AIDS i kacheksję.
Nieprzypadkowo, w tym samym czasie administracja George’a H.W. Busha wstrzymała przyjmowanie nowych wniosków w ramach programu Compassionate Investigational New Drug, którego celem było dostarczanie opartych na konopiach leków ograniczonej liczbie ciężko chorych pacjentów.

Rząd Stanów Zjednoczonych miał nadzieję, że zatwierdzenie Marinolu na dobre rozwiąże kwestię medycznej marihuany. Substancja okazała się jednak silnie psychoaktywna, nawet w małych dawkach, co sprawiło, że wielu pacjentów nie tolerowało jej działania.

Co więcej, w związku z tym, że Marinol był przyjmowany doustnie, jego wchłanianie przebiegało bardzo różnie, co sprawiało, że ustalenie odpowiedniej dawki okazywało się dużym wyzwaniem.
Wielu pacjentów, którzy zaczęli stosować Marinol tuż po rozpoczęciu jego sprzedaży, szybko przerzuciło się na roślinną marihuanę w celu zminimalizowania niepożądanych efektów ubocznych i uzyskania lepszej kontroli nad dawkowaniem.

Przeprowadzone niedawno randomizowane, kontrolowane placebo wstępne badanie Sativexu – jako leku przeciwdziałającego wywołanym przez chemioterapię nudnościom i wymiotom – wykazało, że spray THC:CBD był skuteczny w przypadku wykonania czterech psiknięć, czyli dostarczenia do organizmu 10 mg THC i CBD.

Ból i leczenie nowotworów marihuaną

Leki na bazie konopi są całkiem skuteczne w redukowaniu bólu, a nawet zapobieganiu pewnym formom bólu nowotworowego.

Marihuana jako środek przeciwbólowy

Naukowcy udowodnili, że w ciągu 7 godzin leczenia 10 mg THC wykazuje skuteczność równą 60 mg kodeiny.

W testach na zwierzętach CBD (kannabidiol) zapobiegało bólowi neuropatycznemu związanemu z chemioterapią.

Sativex jest obecnie w trzeciej fazie badań klinicznych nad leczeniem bólu u pacjentów z zaawansowanym stadium raka, którzy nie reagują na leczenie opioidami.
Medyczna marihuana wzmacnia przeciwbólowe działanie środków opioidowych stosowanych w terapii bólu nowotworowego.

Sen i depresja u pacjentów onkologicznych

Sen – Choć niektóre odmiany marihuany są znane ze swojego działania nasennego, badania nad pacjentami nowotworowymi nie potwierdziły jednoznacznie jej skuteczności w tym zakresie.
Lęk i depresja – Leczenie depresji i stanów lękowych u pacjentów onkologicznych marihuaną wymaga ostrożności.
- Szczepy bogate w THC działają dwufazowo – w małych dawkach mogą zmniejszać niepokój, ale w większych mogą go wywoływać.
- Podobne działanie obserwujemy w przypadku terapii depresji.

Czy marihuana poprawia nastrój chorych na raka?

Ocena skuteczności marihuany w poprawianiu nastroju pacjentów onkologicznych opiera się głównie na doświadczeniach pacjentów.

Wielu lekarzy i terapeutów pracujących z osobami poddawanymi chemioterapii słyszało liczne anegdoty o tym, jak konopie pomagają pacjentom przetrwać trudne etapy leczenia.

To działanie może wynikać z tego, w jaki sposób THC zaburza proces tworzenia wspomnień, co może zmniejszać lęk przed chorobą i leczeniem.

Działanie antynowotworowe – mit czy fakt?

Czy marihuana zapobiega tworzeniu się guzów?

Dr Donald Abrams, znany onkolog z San Francisco, często unika jednoznacznej odpowiedzi na pytania o przeciwnowotworowe działanie marihuany.
- Uważa, że leczenie nowotworów marihuaną nie zostało jeszcze dostatecznie potwierdzone.
Dr Manuel Guzmán, prowadzący badania nad rakiem i kannabinoidami, stwierdził na stronie International Association for Cannabinoid Medicines:
- „Wprawdzie możliwe – i pożądane – jest, że środki na bazie konopi mogą wykazywać przeciwnowotworową aktywność, ale obecne doniesienia nie są wystarczającym materiałem dowodowym.”
Badania Luciano De Petrocellisa i Vincenza Di Marzo z 2012 roku wykazały, że CBD może mieć wpływ na leczenie raka prostaty.
- W prostacie znajduje się system endokannabinoidowy, który **nie funkcjonuje poprawnie w przypadku nowo

Proponowany schemat działania

Według badań Abramsa i Guzmana (Integrative Oncology), aby w pełni zrozumieć mechanizmy działania kannabinoidów, należy uwzględnić:

Różnorodne interakcje kannabinoidów z receptorami w całym organizmie.
Odpowiednie dawkowanie – wysokie dawki mogą działać inaczej niż małe.

To, co wiemy na pewno, to fakt, że marihuana podawana w rozsądnych dawkach może przynieść pewne korzyści pacjentom onkologicznym, ale potrzeba więcej badań, aby potwierdzić jej skuteczność w leczeniu nowotworów.

Dawkowanie THC w leczeniu nowotworów

Dyskusja na temat odpowiedniego dawkowania THC opiera się na ogólnych wytycznych dotyczących obliczania dawki medycznej marihuany.

Aby stosować marihuanę zgodnie z zaleceniami, potrzebujemy konopi o znanym i określonym stężeniu THC.

Jeżeli nie mamy dostępu do marihuany przebadanej laboratoryjnie, możemy skorzystać z informacji o:

średniej mocy wysokiej jakości beznasiennych suszonych kwiatów
pochodzących z zewnętrznej uprawy, której stężenie THC wynosi 15–17%.

Dawkowanie THC w leczeniu objawów nowotworowych

Nudności i wymioty

Aby ograniczyć wymioty wywołane chemioterapią, konieczne jest podanie stosunkowo dużej dawki THC.

Dawkę oblicza się na podstawie powierzchni ciała (BSA) – podobnie jak w przypadku innych terapii antynowotworowych.

Standardowa dawka wynosi 5 mg THC na metr kwadratowy ciała.
Przykładowy pacjent:
- Wzrost: 1,80 m
- Waga: 79 kg
- Dawka wstępna: 10 mg THC (podana 3 godziny przed sesją chemioterapii).

Jeśli dawka okaże się niewystarczająca, lekarze mogą ją stopniowo zwiększać do 15 mg/m², co w przypadku powyższego pacjenta oznacza maksymalnie 30 mg THC.

Tak wysoka dawka może być silnie psychoaktywna i powodować znaczny dyskomfort.

Pobudzenie apetytu

Leczenie zaburzeń apetytu wymaga niewielkich dawek THC.

Zalecana dawka: ok. 2,5 mg THC (znajdująca się na progu psychoaktywności).

Ból

Optymalna dawka THC: 10–15 mg co 3–6 godzin.
Metoda „złotego środka” – większość pacjentów najlepiej reaguje na takie dawkowanie.

Sen

Zalecana dawka: 2,5–7,5 mg THC.
Podanie: 1 godzinę przed snem.

Lęk i depresja

Małe dawki THC (2,5–5 mg) mogą działać uspokajająco, ale wyższe mogą nasilać niepokój.
CBD jest skuteczniejsze w łagodzeniu lęku (szczególnie tego wywołanego przez THC).

Poprawa nastroju

Małe dawki THC (<2,5 mg) mogą działać korzystnie.
Nie należy przekraczać progu psychoaktywności.

Działanie przeciwnowotworowe

Dawkowanie i dobór kannabinoidów powinny odbywać się pod ścisłym nadzorem onkologa.

Metody przyjmowania

Doustnie

Przyjmowanie pod język – najlepsza kontrola efektów, szybsze działanie.
Połknięta marihuana działa dłużej, ale wykazuje lepszą skuteczność w łagodzeniu nudności i wymiotów (szczególnie gdy podawana 3 godziny przed chemioterapią).

Odparowywanie i palenie

Odparowywanie jest skuteczne, a dawkowanie łatwiejsze do kontrolowania.
W Izraelu wielu pacjentów stosuje marihuanę w trakcie chemioterapii.

Wskazane chemotypy

Szerokolistne odmiany bogate w mircen, limonen i linalol
Chemotypy bogate w CBD są zalecane w łagodzeniu niepokoju

Popularne odmiany

Niemal wszystkie odmiany medycznej marihuany łagodzą negatywne skutki związane z terapią nowotworową.

Do szczególnie polecanych odmian, ze względu na wysoką zawartość THC i korzystne terpeny, należą:

OG Kush
Grand Daddy Purple
Pincher Creek
Bubba Kush